نکته مهمی که در سروده های مذهبی بخصوص سروده هایی که قصد دارند علاوه بر تحریک عاطفی مخاطب ، او را به اندیشیدن در فلسفه حرکت و قیام ائمه ع وادارند ؛ آگاهی هایی تاریخی است.
متاسفانه در نقل روایت ها و ماجراهای مربوط به زندگی و شهادت ائمه ع و از جمله حادثه سرخ عاشورا در طول تاریخ ، شاخ و برگ های نادرست و جعلها و تحریف هایی وارد شده و همین موضوع ، سبب می شود هنگام نزدیک شدن به این گونه شعری تمام نگاه و حواس شاعر شیعی متعهد به دنبال این باشد، که ناآگاهانه سبب ترویج غلوگویی ها یا تحریف های تاریخی که باعث وهن مقام امامت می شود ، نباشد. از سوی دیگر، استفاده از این آگاهی های تاریخی ، کارکرد مهمی در شعر دارند زیرا هم از یک سو موجب کاستن از شرح و بسطهای اضافه و ایجاد ایجاز در شعر شده و از سوی دیگر نیز تقریب ذهنی خواننده را به سوژه شعری موجب می شود.
برای مثال ، هنگامی که شاعر می گوید:
... و با سه شعله
گلوگاه راه شیری شکافت
اشاره ای دارد به اصابت تیر سه شعبه به گلوی حضرت علی اصغرع نوزاد شیرخوار امام حسین ع بدون این که نام مستقیمی از آن حضرت بیاورد. یا جایی که می گوید:
تو آن راز رشیدی
که روزی فرات بر لبت آورد
و کنار درک تو
کوه از کمر شکست
شاعر به روایت تاریخی روبه رو شدن امام ع با پیکر شهید برادرشان حضرت ابوالفضل العباس عاشاره ای دارد که امام پس از اطلاع یافتن از شهادت آن جناب می گوید ، که کمرم در این داغ شکست. آنچنان که می بینیم ، شاعر با استفاده شاعرانه ای که از این جمله امام کرده است پایان بندی مناسبی برای شعر خویش ایجاد کرده که حس عاطفی و تاثیرگذاری فراوانی دارد. (رجوع کنید به شعر راز رشید که یکی از بهترین شعرهای مجموعه است.)

ضعف های کتاب

«گنجشک و جبرئیل» هم مانند هر اثر دیگری از ضعف خالی نیست. یکی از ضعفهای این مجموعه ، که در برخی شعرهای آن بوضوح دیده می شود ، بیان مستقیم است: یعنی شاعر در برخی موارد ، چنان شیفته مفاهیم مورد نظر یا ممدوح خویش شده که از یاد برده است ، باید شعر بسراید. به همین دلیل ، در این گونه موارد نوشته های او بشدت از منطق نثر پیروی می کند و اگر مقطع نوشته نشوند ، یک نثر ادبی معمولی است: با من بگویید / تکلیف لفظ ناتوان حماسه / غیر از سکوت / در قبال ملکوت نام شما چیست؟

یا این مورد:

قربی می جوییم / از سنگ جاهلی / که نرخ مروارید محمدی را شکست / و از پولادی / که در کوفه / برج آفتاب را به دو شق کرد / و در عاشورا/ بوسه گاه نبی را / درنوردید نکته دیگر نیز فراز و فرود شعرهاست ، به گونه ای که شاعر در انتخاب شعرها برای تکمیل مجموعه ناگزیر به گزینش چند شعر از جمله شعرهای «دیباج اصغر، گنج در دیوار یا در کتابی ابدی» را که به نسبت سایر شعرها ضعیف ترند شده است ، که این موضوع به یکدستی اثر لطمه زده است.

حرف آخر

به روح سید حسن حسینی درود می فرستیم و آرزو می کنیم همچنان که خود گفته بود و آرزو کرده بود «گنجشک و جبرئیل» باعث شفاعت او در محشر و تقرب آن روح نگنجیده در حصارها با اولیای حق شود. ایدون باد!

نوآوری در قالب انتخاب قالب سپید برای سرودن شعر مذهبی ، پیش از انتشار «گنجشک و جبرئیل» مسبوق به سابقه بود. پیش از زنده یاد سیدحسن حسینی ، دکتر طاهره صفارزاده و دکتر سیدعلی موسوی گرمارودی شعرهای معروفی را در این قالب سروده بودند ؛ اما ویژگی عمده شعرهای آن دو نفر، مطول بودن آنها بود. حسن حسینی که پیش از «گنجشک و جبرئیل» شعر بی وزنی از او منتشر نشده بود ، در این مجموعه ، 30 قطعه شعر سپید را که طولانی ترین آنها 3 صفحه است ، گردهم آورده است. او در این مجموعه سعی کرده است با کشف ارتباطات معنوی میان اجزای شعر خود در غنای بیشتر معنایی آنها بکوشد.

آرش شفاعی